परवा 6 तारखेला आमचा जाड्या गेला. सकाळी 4.30 वाजता मनालीचा फोन गौरंगला आला. तो कायमचा गेला यावर विश्वासच बसत नव्हता. 10 मिनिटे अंथरूणातच बसलो. माझा फोन सूरु केला आणि घाग भावोजींचा फोन आला. मनात एक आले की, संदीपलाच फोन करावा आणि खात्री करून घ्यावी. 5 वाजता टेकडीवर पोचलो. जाड्याकडे बघताना तो गेलाय हे जाणवतच नव्हते. साऊने केलेल्या विनवणीकडे, “बाबांना उठवा, गावी जायचंय त्यांना” माझ्याकडे उत्तर नव्हते. त्याच्याजवळ बसताना आता नाटळला मे महिन्यात आला होता त्या आठवणी मनात येत होत्या. मी गावी नदीच्या कामासाठी होतो आणि जाड्याचा फोन आला, “अंजनवेलला गोंधळासाठी गावी येतोय, तुपन ये.” मी म्हटले, “येतो पण एका अटीवर, माझ्याबरोबर तुपन नाटळला ये.” आणि जाड्या तयार झाला. कामाची व्यवस्था लावून मी अंजनवेलला निघालो. त्याच दिवशी गोंधळ होता. गोंधळ आटपून दुसऱ्या दिवशी आम्ही दोघे निघालो, नाटळच्या दिशेने. जुन्या आठवणी जागवत, गाणी म्हणत, भेंड्या खेळत आमचा प्रवास संपला. आणि हे सगळे क्षण जाड्या एन्जॉय करत होता. मला कल्पनाही नव्हती की हा भडवा 3 महिन्यात कायमच्या प्रवासाला जाणार. गावी दोन दिवस होता. नदीवर यायचा. माझ्या गावातील भावांशी गप्पा मारायचा. चालताना त्याला त्रास व्हायचा, अडखळायला व्हायचे. नदीवरच मिळालेली पांढऱ्या ऐनाची फांदी तो टेकायला वापरायचा. दोन दिवस छान गप्पा मारल्या, जुन्या आठवणीत रमलो. पण यावेळचा संदीप थोडा चिंतनशील आणि गंभीर वाटला. मध्ये मध्ये आमचा अवखळ जाड्या दिसत होता. आणि मुख्य म्हणजे ठाण्याला परतण्याची घाई नव्हती. पण तिसऱ्या दिवशी मला म्हणाला निघतो मी. त्याला कणकवलीला ठाण्याच्या बसमध्ये बसवले आणि मी पुन्हा गावी परतलो. मी पुन्हा ठाण्याला आल्यावर फोन व्हायचे पण भेट नाही झाली. मेसेज आमचे एकमेकांना यायचेच. संदीप गेल्यानंतर त्याच्या बिल्डिंगच्या जिन्यावर बसून त्याने पाठवलेले मेसेज चाळले. सेकंडलास्ट मेसेज मनाला व्याकुळ करून गेला. तो तुमच्यापैकी काहीजणांना आला असेलच. “घर” सिनेमातील लता-किशोरच्या गाणाबद्दल होता. आज 8 ऑगस्ट, दादा कोंडकेंचा वाढदिवस आणि त्यांच्यावर चित्रित केलेले “जिवा शिवाची बैल जोडssss” गाणं आठवलं. संदीप हे गाणे समरसून गायचा. ह्या गाण्याशी त्याच्या काही आठवणी जोडल्या होत्या. त्यातील एक म्हणजे तरुणपणी, लग्नाच्याही अगोदर, बिल्डिंगच्या सत्यनारायणाच्या पूजेच्यावेळी ऑर्केस्ट्रात हे गाणे गायल्यानंतर त्याला बक्षीस मिळाले होते. आणि वंसमोअर देखील. तो इतरही गाणी छान गायचा पण पिकनिकला हे गाणे ठरलेलंच असायचे. असाही तो आमच्या मनातून जायचा नाही, पण ज्या ज्या वेळी हे गाणे वाजेल तेव्हा डोळे नक्कीच पाझरतील. -बंड्या सावंत 8.8.18

एका ट्रिपची गोष्ट

8 जुलै 2018 च्या रविवारी भालचंद्र दादाच्या मुलुंडच्या घरी आमची एक मीटिंग झाली. गावासांबधी साधकबाधक चर्चा हाच ह्या मिटिंगचा उद्देश होता. येथे आमचे ठरले की ह्या पावसात इतर कुठल्याही रिसॉर्टवर न जाता गावी जायचे. पिकनिक मुडही सांभाळायचा आणि नदीची पाहणी करायची. ठरले तर, 13 तातखेस शुक्रवारी रात्री निघायचे. एकूण 12 जण तयार झाले. तत्काळ तिकीट काढायची जबाबदारी प्रकाश राणे आणि भाळचंद्र दादाने घेतली. दादाला कोकणकन्येच्या 4 तिकीट मिळाल्या आणि प्रकाशला मेंग्लोरच्या 4 कन्फर्म आणि 4 वेटिंग मिळाल्या.

शुक्रवार उजाडला आणि आम्हीं मेंग्लोरचे 8 पैकी 5 फंटर मी, गणेश, प्रकाश, संजीव आणि राजेश ठाणे स्टेशनवर आलो. आणि उर्वरीत 3 बबन, अजय आणि शरद सीएसटी वरून गाडीत बसून आले. पावसाचे दिवस असल्याने गाडी अर्धा तास उशिरा आली. सामानाची जमवाजमव झाली होतीच. एक अजून सिटची व्यवस्था झाली.गप्पा सुरु झाल्या. सगळ्या गप्पांचा विषय अर्थातच गाव होता. मागच्या वेळी काय चुका झाल्या आणि यापुढे कसे करावयाचे हाच आमच्या गप्पांचा विषय होता. रात्री 2 वाजता आम्ही सर्व झोपलो.

सकाळी कणकवली स्टेशनला मस्त नाष्टा झाला. मधुमेहासाठी मी 1 जुलैपासून नाष्टा बंद केला होता. पण भावांची पिकनिक म्हणजे तेथे नियम बाजूला ठेवणे आलेच. कणकवलीतुन आशिया मठात मंगेशभाऊंनी ऑफर केलेली 25 एकर जागा बघण्याचा कार्यक्रम होता. नाष्टा करेपर्यंत राजवाडीतून समीरला त्याची टमटम (सहा आसनी रिक्षा) घेऊन बोलावले. आणि आम्ही निघालो. जागा दाखविण्यासाठी मंगेशभाऊंचे भाऊ श्रीधरभाई आले होते. प्रचंड नारळाची बाग, सुपारी, 4 हजाराच्या आसपास काजू, आणि हापूस आंबा यांची बाग बघितली आणि कणकवलीला 4 किलो मटण घेऊन आम्ही नाटळकडे प्रस्थापित झालो.

बॅगा घरी ठेवून धबधब्याकडे निघालो. तोपर्यंत समीर, अवधूत, मया (महेंद्र), छोटा हसमुख रोहित आणि भालचंद्र हे मोठ्या घरातले आले होते. सचिन बाबू अगोदरच गावी पोचला होता. रिमझिम पाऊस सुरू होताच. रामेश्वराच्या प्रांगणातुन जाताना एकच आवाज घुमला *”रामेश्वर माऊली की जय”* धाकल्या मोहूळात जाताना समीरची टमटम पापडीवर (ब्रिज) आली आणि वरतून येणारे पाणी पापडीजवळ खूपच खळाळते असे दिसून आले. टमटम थांबली.  हेही एक लक्षात आले की, पुनर्जीवित नदी दिसली की सर्वानाच वेगळे समाधान वाटते. पापडीला वरून आलेले खूप ओंडके अडकून पाण्याचा प्रवाह कुंठित झाला होता. सर्वांनी ते ओंडके काढण्याचा प्रयत्न केला पण दोरी, पहारी, कोयता नसल्याने हे काम दुसऱ्या दिवशी रविवारी करण्याचे ठरवून आम्ही तेथून 11 वाजता मार्गस्थ झालो.

धाकटे मोहूळ जसजसं जवळ येत चालले तसतसं मुसळ्या धबधबा जवळ दिसायला लागला. अगदी वाऱ्याच्या झोताने हलताना कळत होता. अवर्णनीयच दृश्य होते. उजव्या हाताला शेतकरी पॉवर टीलरने शेत नांगरत होते. घेतलेले मटण संध्याकाळच्या कार्यक्रमाला बनविण्यासाठी समीरकडे द्यावयाचे होते. आणि एकाच्या लक्षात आले की नांगरणी करणारा समिरच आहे. त्याला बोलावले मग प्रमोदही आला. प्रमोद समीरचा चुलत भाऊ. प्रमोद आणि हुंमलेटेम्बच्या अनीलचे भाऊजी नदीकामात पूर्ण धाकले मोहूळ सोबत होते. मग एक सेल्फी झाला. रस्ता जेथे संपतो त्या दगडाच्या कापावर आमची टमटम ठेवून समोरच असलेल्या नागेश बोडेकराच्या घराकडे निघालो. नागेश एक प्रगतिशील शेतकरी आहे. कापावरूनच सह्याद्रीतले सर्व धबधबे दिसत होते. ह्या धबधब्यांचा राजा मुसळा बेभान वाहत होता. पायवाट विचारण्यासाठी नागेशला हाक मारली. नागेशने ओ दिली आणि पायवाट साफ करण्यासाठी कोयता घेऊन सोबत आला. तिथे एक छोटे काळे-पांढरे कुत्र्याचे पिलू होते. त्याच्याबरोबर मस्ती केल्यानन्तर तेही आमची पाठराखण करत आले. धबधब्यावर जाताना “गणगो (गणेश) पोखरणकार ह्या पायवाटेने कसो येतलो” हा एक प्रश्न होता. निसरड्या पायवाटेने आम्ही 20 मिनिटे न डगमगता धबधब्यावर आलो. धबधबा पाहून समस्त भाऊ खुश झाले. गेल्याच वर्षी ह्या धबधब्यावर मी आलो होतो.

धबधब्याचा सर्व प्रकारचा आनंद घेत असताना मी त्यांना सांगितले की ओणवे राहून हे पाणी पाठीवर घ्या. पन्नाशी पार झालेल्या ह्या वयात हा थ्रिलिंग वॉटर मसाज सर्वानाच भावला. दीड तास झाला. भूक लागली आणि आमची पावले पुन्हा घराकडे वळली ती हा निर्धार करून की, *ह्या रॉयल धबधब्याकडे जाणारी वाट जाण्यायोग्य करायची.

पुन्हा पापडीजवळ आल्यानंतर बबनने अडकलेली झाडे काढण्याचा विचार बोलून दाखविला. आणि आमच्या अध्यक्षांच्या बोलण्याला मान देऊन सर्व खाली उतरले. सहा-सात खाली पाण्यात उतरले आणि बबन दोरी पहार आणायला देवळात गेला. इतक्यात अभिषण आणि वहिनी बाईकवरून घराकडे जाताना आम्हाला बघून थांबले. मला ह्या कामात एकतरी गाववाल्याचा हात हवा होता. आणि योग्य माणूसच समोर आला होता. मग तोही रेनकोट काढून उतरला. आणि सर्वांच्या प्रयत्नाने आणि रामेश्वर माऊलीच्या आशीर्वादाने सगळे ओंडके बाहेर काढले. त्यानंतर पळसल्याच्या पापडीला अडकले ओंडके काढले. अभि तेथेही आला. येथे मात्र आमच्या दोघांचे चष्मे काम करताना नदीत वाहून गेले.

हे काम करीत असता गावातल्या काही जुन्या माणसांनी आवर्जून सांगितले की पाऊस लागल्यापासून दोनदा हूर (पूर) आले. जर तुम्ही हे काम केले नसते तर पाणी नदीबाहेरील जागेत घुसून शेताचे नुकसान झाले असते. काल कोकणभूमीच्या कार्यक्रमास जाताना शरद आणि बबनचा फोन आला की पुन्हा मोठा हूर आला. गावाच्या उपयोगास आपण आलो याहून मोठे समाधान नाही. काल कार्यक्रमात कर्नाटकातून आलेल्या स्वामींनी आध्यत्मिक भक्ती आणि प्राकृतिक भक्तीची मांडणी केली. नियंत्याने प्रकृती निर्माण केली. त्यातील आप, वायू, पृथ्वी, आकाश, तेज ह्या पंचमहाभूतांनी आपले शरीर तयार झालेले आहे. यातील आप म्हणजे जल याची आपण सेवा केली, ही एक बाह्य भक्तीच आहे. ज्यावेळी आपण देवासमोर गाऱ्हाणे घालतो ती आंतरीक भक्ती. स्वामींचे म्हणणे पटण्यासारखेच होते.

काम करून तुषारकडे गेलो तर डुकराचे मटण जेवताना खाण्यास मिळाले. वा वा! गावी आल्यानंतर असे काही मिळाले की 4 घास अधिक जातात. जेवणानंतर चर्चा करत असताना भालचंद्र दादाने ह्या धबधब्याचे *”रॉयल धबधबा”* असे केले.

संध्याकाळी पुन्हा 7 वाजता फंटर तयार झाले आनI रविभाईंच्या धाकल्या मोहूळातील फार्म हाऊसवर पुन्हा निघालो. गप्पाटप्पा सुरू झाल्या. तयार झालेलं जेवण कुणकेरकार बंधूनी आणून दिले आणि तेही सहभागी झाले. *चर्चेचा विषय एकच शेती आणि फळफळावळ.*

दुसऱ्या दिवशी पुन्हा नदीवर फेरफटका करण्यास मंडळी निघाली. शरद आनंदाने सांगत होता, “नदिर लावलेली झाडा सगळी जगली.” आम्हाला आता झाडे बघण्याची उत्सुकता लागली. चौपाटीवरील सर्व झाडे जगली होती. आणि मला विश्वास आहे की किनाऱ्यावर लावलेली सर्व झाडे चांगली भर मिळाल्याने जगणार. नदीवर फोटोसेशन करून आम्ही घरी आलो आणि संध्याकाळच्या राजवाडीने कणकवलीस निघालो. अशातर्हेनें गावच्या सहलीची आणि नदी पाहणीची सांगता झाली.

- विश्वनाथ मनोहर सावंत

कीटकनाशके आणि सेंद्रिय शेती

कीटकनाशके आणि सेंद्रिय शेती

एकही खर्च न करता, 4000 शेतकऱ्यानी पिकावर येणारी कीड 5 प्रकारच्या वनस्पतींचा वापर करून घालवली. हा व्हिडीओ पाहिला. हा व्हिडीओ पहाताना दोन वाक्यप्रचार आठवले. तुझं आहे तुजपाशी परी जागा चुकलाशी. आणि लोहा लोहेको काटता है।

निसर्गाने सर्व काही आपणास दिले आहे परंतु मल्टिनॅशनल कंपन्यांनी चुकीची दिशा सर्व बाबतीत आपणास दाखवली. आणि आतापर्यंतच्या सरकारने त्याला मान डोलावली... पैशाचा पाऊस जो पडत होता. अनेक कीटकनाशके जी युरोपियन देशात बँड होती ती आपल्याकडे सर्रास विकली जात होती. ही कीटकनाशके फवारल्याने पिकामधून ही आमच्या आणि जनावरांच्या पोटात गेली. ही मेलेली जनावरे खाऊन गिधाडे नाहीशी होत आली. गिधाडांची मानेचे स्नायू कमजोर झाल्याने त्यांची मान त्यांना सावरत येईना. त्याशिवाय अंडी कमजोर झाली. मादी ही अंडी उबविण्यास जेव्हा अंड्यावर बसायची तेव्हा ही अंडी फुटू लागली. यामुळे आज कोकणातून गिधाडे जवळपास नामशेष झाली.

आज जागतिकीकरणामुळे देशाने अनेक करारावर सह्या करून मंजुरी दिली आहे. याची सुरवात 30 वर्षांपूर्वी ग्याट आणि डंकेल करारानी झाली. जागतिक बँकेला हाताशी धरून अमेरिकीने आपणास फायदेशीर होणारे करार विकसनशील देशांवर लादले. त्यावेळेस अमेरिकेस आपला सर्व प्रकारचा व्यापार विकसनशील देशांवर लादायचा होता. अमेरिकेत/युरोपात बंदी असणारी कीटकनाशके भारतात विकली जात होती. तत्कालीन भारतीय सरकार ह्याकडे कीती निर्लज्जपणे पहात होती हे भोपाळ दुर्घटनेवरून सर्व जगाला कळले. आणि स्थानिक सरकारने कंपनीच्या मालकास परदेशी पळून जाण्यास मदत केली. अशा प्रकारे आत्तापर्यंत सरकारने शेतकऱ्यांकडे आणि ते पिकवत असलेल्या विषारी अन्नधान्याकडे इतपत दुर्लक्ष केले की आज भारतीय जनतेचा औषधांवरील खर्च बेसुमार वाढला. कीटकनाशके बनविणारी कंपनी-विकणारे व्यापारी-शेतकरी-उत्पन्न-ग्राहक यातील साखळी आज ह्या व्हिडिओने भेदली आहे. आज  सोशल मीडियामुळे ज्ञान एवढ्या वेगाने पसरत आहे की, पूर्वीच्या ह्या अघोरी पॉलिसिबाज लोकांना धडकी बसलीय हेच खरे.

पंजाबमध्ये तण काढायला मजूर नसल्याने किटकनाशकांचा बेसुमार वापर होऊन ती अन्नधान्यात उतरली आणि त्याचबरोबर माणसांच्या रक्तातही. फवारलेली कीटकनाशके पाण्यातून जमिनीत उतरून तेथील जलस्तोत्र विषारी बनले. आज अनेक विहिरींचे पाणी पिण्यालायक राहिले नाही. पंजाबमधून बिकानेरला जाणाऱ्या ट्रेनमध्ये रोज 70-75 जण कॅन्सरचे पेशन्ट असतात की जे उपचारासाठी बिकानेरला जात असतात. आज उत्पादित होत असलेल्या अनेक भाजीपाला, धान्याला पूर्वीसारखी चव राहिलेली नाही. पूर्वी लसुनाला जो तिखटपणा आणि चव असायची ती आज जाणवत नाही. भाजीला चव यावी म्हणून मसाल्याचा वापर जास्त करावा लागतो.

आज ह्या अतिरेकीपणामुळे लोक सेंद्रिय धान्याकडे वळू लागलीत. हा बदल आता आशादायक आहे. सेंद्रिय खाद्यान्नाच्या जर वेगाने प्रसार झाला तर यापुढील पिढी नक्कीच बळकट जन्माला येईल आणि जग सुंदर होईल , असा मला विश्वास वाटतो. शिवाय रासायनिक पिकापेक्षा सेंद्रिय पिकाला दुप्पट भाव मिळतो. शेतकऱ्यानी आपल्या शेतीत नवीन तंत्राचा वापर करून जर आता शेती केली तर, शेतीवरील खर्च कमी तर होऊन धान्याचे प्रमाण वाढेल. त्याशिवाय जमिनीचा पोतही सुधारेल हे नक्की.

- विश्वनाथ सावंत 9769 264430

Coastal Sindhudurga Tour

      पृथ्वीवरचा स्वर्ग म्हणजे कोकण आहे. जगापुढे न आलेले सौंदर्य आहे. खरे पाहता पर्यटनासाठी कोकण अगदी बाराही महिने आपल्या स्वागतासाठी तत्पर आहे. आता सुरु असलेला उन्हाळा हा महिना आपणास कोकणातला रानमेवा देतो. आंबे, काजू, फणस, करवंदे, जांभळे, जाम हि ताजी फळे आपणास एप्रिल आणि मे महिन्यातच मिळणार. त्याशिवाय चमचमीत मासे आणि मालवणी वडे-सागुती आहेच.

       याचा अर्थ असा नाही कि शाहाकारी पर्यटकांचे जीभेचे चोचले पुरविले जात नाहीत. कोकणात  शाहाकारीसाठी देखील अनेक पक्वान्ने आहेत. पानगी, उकडीचे मोदक, वांगे भाजी, कुलदाची पिठी, भाजलेली मिरची, सांडगे, मालपोहे, केळ्याचे शिकरण, घावणे, आंबोली, तांदळाची खीर अशी न संपणारी लिस्ट आहे. याशिवाय तुम्हाला साद घालतंय सुंदर अशी backwaters . खाडीच्या दुतर्फा असलेली नारळाची झाडे. किनाऱ्यावरील मच्छीमाऱ्याची  घरे, तरंगनाऱ्या होड्या, आणि आता तारकर्ली मध्ये सुरु झालेले wattersports हे सर्व अवर्णीय. तेथेच जावून अनुभवण्याचे. चला मग हे सर्व पाहण्यासाठी कोकण  टूर्स बरोबर. ज्यांना गेल्या १० वर्षाचा अनुभव आहे.

www.konkantours.com  ला लॉग इन करा. Ph : ०९७६९ २६४४३०. 

कुडाल Kudal Tahasil

Kudal
Sindhudurg Nagari : 13 Km from Kudal pre-planned, well planned city of district Sindhudurg. It is a headquater of the district Japanees Architecture has a special influence in its construction.
Gavade wada : Gavade wada is 150 years old construction . It has 46 rooms all well maintained. It is a tourist attraction for its construction carving & painting.

Oros Dam : Oros dam is nearby . You must visit & enjoy your walk in the area.
Datta Mandir : Datta Mandir is 14 Km from Kudal. This temple was established by Tembe swami very famous among Datta devotees.

Shivapur : Shivapur is 42 Km from Kudal. This place is tourist attraction due to its natural beauty. You will see thickly covered hills by dense forests, very fresh & cool air, and pleasant surrounding . In the rainy season, you can watch countless streams of milky water, falling from the hills . The place is famous among bird & animal lovers.

Manohargad & Maansantoshgad : These two forts made Shivapur a thrilling exeperience for the trekkers. To watch the deep valley among these two forts is also a thrilling exeperience. These forts are in the dense forest of Shivapur. Fort Ragangad is 18 Km from Kudal. It is 2600 feet above the sealevel. It was built by the Emperor Shilahar Bhoj. Chhatrapati Shivaji Maharaj conquered this in 1959. It was his favourite ‘Rest House’ The beautiful lake & the temple in the fort are also tourist attractions.

Village Nerur : At the foot of Raganagad is famous for Mahalakshmi temple. Before climbing the fort, the people go to the temple & then climb the fort.

Walawal : 15 Km from Kudal. This place is very famous among tourists. They come here, climb the hills only to watch the beautiful scenery of Tarkarli creek. They also enjoy the beauty of the lake & to pay their respect to Lakshmi - Narayan temple.

Lake Mulade : 5 Km from Kudal on kudal border, famous for natural beauty & Agricultural research centre.

Raul Maharaj Math : It is at _________in_____ talunka. It is established by Raul Maharaj. He was a devotee of Datta. This math is blessed with nature. Devotees from all over India visit this math.

Pinguli : It is a small village in ______ taluka . This village is famous for the making of puppets. There are artists in the village who make these shows & they are very popular & known as pinguli artists.

Nerur Kaleshwar : is kudal taluka . This temple is the most beautiful & artistic temple. There is ' Shivapindi ' in square form. All the six pillars are decorated with best stone carving. You must visit & appreciate the beauty of the temple.
In the same vicinity of the temple there is a separate temple of shree Brahmdeo. It is a rare temple of god Brahmdeo. The statue of the god is really marvelous.

Shri Vasudevanand Saraswati Tembe Maharaj Matha : Shree vasudevanand was born here. He has established a Datta temple here. The renovation of the temple was done by Ahilyabai Holkar in 1938. Large number of devotees of Tembe swami visit here from all over India. There is a good arrangment for loadging & boarding done by the temple trustees.

Akeri Rameshwar temple near Mangnon. has a beautiful construction. The pillars are from single black stones, well carved & beautifully polished. There are many thing to see in the temple & get astonished. It is a large beautiful temple in the most beautiful surroundings. While going to Akeri from Mangaon on the borders of Mangaon, near Sundar bhatale, you will enjoy the visit to Gangotri

Ragana Fort : It is in Sahyadri range on the border of districts Kolhapur & Sindhudurg. It was constructed by Shilahar Raja Bhoj. Shivaji Maharaj conquered this fort in 1659. Maharaj use to rest here while going to Konkan from Pune. The fort has very pleasant air, very large lake for swimmers & very tasty, sweet, cool, fresh water. There is a temple near the lake of Goddess Raganai. Visitors enjoy to visit this fort for many such reasons & so it is a great tourist attraction.

सावंन्तवाड़ी Sawantwadi Tahasil

Sawantwadi
Sawantwadi known as heritage city due to its old wada type house & the palace . It is famous for wooden toys, handicraft of Bamboo, clay, wood & engraving on the horns of wild buffalo. Ganjifa cards are made here & they are very famous & popular.
Moti Talao : Moti Talao is surrounded by green hills all around, this place is very beartiful. You can enjoy boating here.
Famous gardens at Sawantwadi are Jagannath Bhosale & Narendra Van Udyan.
Shilpagram : Tourists can enjoy the handicrafts & cultural programmes here.
Amboli : Amboli is 30 km from Sawantwadi. It was declared as a hill station in 1880 by the Briitsh Govt. It is the wetterst place in Maharashtra. It is a thick forests. Tigers dwell in this forest . It is a classic holiday destination. It is a ecofriendly hill station. There are numerous view points, you can enjoy in Amboli. In the rainy season, the special tourist - attraction is countless streams of milky waters falling from the hills. The bird watchers, wild animal watchers & botany students come here to study the forest life.
Nangartas waterfall : Waterfall is 12 Km from Amboli. The sound of falling water into the cavity of the rock is a special tourist attraction. Walk cautiously & stand only on the erected platform for viewers & then only start enjoying the fun of the waterfall
Hiranyakeshi : It is a starting point of the river Hiranyakeshi. It is 10 Km from Amboli Belgaum road. It starts in a cave, where there is a temple of Goddess Parvati. Lord Shiva created a Jalganga for her & it is known as Hranyakeshi. There is a Dharmashala near the temple. You can see, many wild animals in the forest nearby. It is a evergreen forest. You can enjoy the flora & fauna in the forest
Botanical Garden at Amboli is a wonderful exeperience for the tourists
Banda : 12 Km from Sawantwadi is famous for coconut, Kaju . It is famous for two historical monuments Known as Bail Ghumat & Rede Ghumat . Local tourists enjoy visiting Talka Udyan at Banda.
Mahadeogad fort now known as Amboli point. You have to go through deep dark forest, high hills & deep valleys to this fort. You will enjoy strong wind here. You will be wonderstuck by the natural beauty all around. It is built by Khem Sawant of Sawantwadi.

Kawalesat : This is the point of Amboli from where you can see the beautiful range of high hills, thick forest & the most beautiful, sunset. Here you make a noise, you will get the reply- 7 times. Due to this nature's echo system - it got this name.

देवगड Devgad Tahasil

Deogad
Fort - Deogad was constructed in 1705 by Konoji Angre.
Town Deogad - its name by the fort Deogad. It is a natural, Safe port. In old times big ships were coming in the port. This village is famous for Pawanchakki near Govt Circuit House & Deogad ( Hapus) mango.
Kunkeshwar : Temple of Shree Kunakeshwar is very important religious spot of Konkani people . The temple is built in Hemadpanthi style before 1100 A.D. There is a big Yatra at ' Mahashivara ' for three days at Kunkeshwar. It is known as, ' Kashi of Konkan'. The temple is situated on a hill near the beach you can watch the beautiful scenery all around.
Vimaleshwar Temple 14 Km from Deogad. The glistening water of the river looks inviting . The temple has a background of greenhills & dense gardens of Coconut & Betetnut. Due to all these things, the temple becomes more attractive. It is a jagrut deity, very famous among devotees. The 5 Statues & two elephants in front of the temple attract the tourists.
Dockyard Waghothan 29 Km from Deogad is famous since British period.
Rameshwar Temple : 29 Km from Deogad, is built by Gangadharpant Bhanu. He engraved this temple in the rock. The bell near the temple is bought here by Anandrao Dhulap.
Padaghar Waterfall - is 27 Km from Deogad. This waterfall flows rapidly through the cracks of rocks of Padaghar. This fall has created scenic pool at the bags. Photographers, tourists & nature lovers attract to this waterfall.
Tambaledag Beach is 27 Km from Deogad Absountely clean, beautiful, calm & quiet. It is free from all kind of polution. There is a temple of Goddess Gajabadevi nearby. You can enjoy swimming, tanning & playing on this beach.
Brahmades Temple is 12 Km from Kharepatan. This temple is built on the high hill near village Korle. The road goes through the dense forest & so you can enjoy the thrill of the forest
Fort Vijaydurg : 31 Km from Deogad. It was construated by Raja Bhoj of Shilahar Dynasty in 1205 A.D. It has a spread over 17 acres of land . After shilahar, the Deogiri yadav ruled over it Chhatrapati Shivaji Maharaj conquered this fort in 1653. Maharaj extended its vicinity & made it stronger than before. He built Hanuman Mandir in memory of this victory. He gave the responsibility of protecting this fort to brave Kanoji Angre. This fort was never conquered by anyone after that so it was known as ' Rock of Zilbratar ' . You must visit this fort.

Girye Rameshwar - It is an ancient shiv temple, 18 Km from Vijaydurg. It is underground temple. There are swords made 350 years ago in Shivaji period, in the temple.

Kondura Beach - This is a beautiful beach of silvery sand. This beach is near a small village of Vayagani in Vengurla taluka. You have to reach here by a Kachha road - but once you are here - you will enjoy all the beauty of the beach. You must visit this beautiful beach.